Bir önceki yazıda Türkiye yanı sıra UEFA ülke puanı sıralamasında çoğunlukla ilk sekiz sırada yer alan İngiltere, İspanya, İtalya, Almanya, Fransa, Portekiz, Hollanda ve Belçika ile Suudi Arabistan, Katar kulüplerinin 2023-24 yaz transfer dönemi ve oluşan kadro değerleri açısından mercek altına alınmıştı. Çalışmada Avrupa’daki dokuz federasyonun en üst iki ligi ile Suudi Arabistan, Katar en üst ligleri kulüp başına ortalama piyasa değerleri ve ortalama transfer gelir/giderleri açısından değerlendirilmişti. Premier League gibi her zaman transfer harcaması yaparak ilerleyen dev bir lig hariç diğer önde gelen Avrupa en üst liglerinin transferde artıda olduğu ve Türkiye Süper Ligi’nin de Suudi ve Katar ligleri gibi harcama yolunu izlediği görülmekteydi.
Bu yazıda da 2023-24 sezonunda bahsi geçen dokuz Avrupa federasyonundan UEFA turnuvalarına katılan toplam 41 takımın hem kendi içlerinde hem de katıldıkları turnuvalarda genel ortalama ile karşılaştırmalı piyasa değeri ve transfer gelir-gider analizi yapılacaktır. UEFA tarafından erkeklerde kulüpler için üç farklı düzenlenmektedir: Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Konferans Ligi. Her üç turnuvada da elemeler sonrası gruplarda 32’şer takım yer alma hakkı kazanmıştır. Bazı takımların ülke puanları sebebiyle doğrudan gruplara kaldıkları tek ve en önemli turnuva olan Şampiyonlar Ligi’nde gruplarda mücadele eden 32 takımdan 26 tanesi çalışmaya dahil olan dokuz federasyon kulübünün takımlarıdır. Bunda çalışmaya dahil edilen federasyonlardan bazılarının temsilcilerin doğrudan kendilerine gruplarda yer bulmaları da etkendir. Bu takımlarla ilgili kadroların ortalama yaşları, ortalama piyasa değerleri ve transfer değerleri bilgileri ile lig ortalamaları Tablo 1’de yer almaktadır.
Gruplarda yer alan 32 takımın bütün futbolcularının ortalama piyasa değeri 15.680.000 Euro.dur. Dokuz federasyon temsilcisi olan ve çalışmada yer alan 26 adet takımdan 13 tanesinin oyuncularının ortalama piyasa değeri bu ortalamanın üzerinde olduğu görülmektedir. Ortalamanın üzerindeki takımların detaylarına baktığımızda ise dört tanesi İngiltere, üçer tanesi İspanya ve İtalya, iki tanesi Almanya ve bir tanesi de Fransa’dandır. Bu takımlar genellikle kendi federasyonlarında da ortalama piyasa değerinde ilk sıralardadır ve bunun tek istisnası İngiltere’dedir. Bu sezon uzun bir aradan sonra kendisine Şampiyonlar Ligi’nde yer bulan ve bu turnuvada ortalama piyasa değerine göre onuncu sırada olan Newcastle United, Premier League’de ancak sekizinci sıradadır. Bunda İngiltere’de daha üst sıralarda yer alan Chelsea ve Tottenham Hotspur’un kendilerine kupalarda yer bulamaması; Liverpool’un Avrupa Ligi’nde mücadelesine devam etmesi etkendir. Turnuvada bu değer açısından en üst sıralarda yer alan Manchester City, Arsenal ve Real Madrid’in 40 milyon Euro’nun üzerinde bir piyasa değeri ortalaması ile diğer kulüplerden farklı bir noktada oldukları görülmektedir. FC Barcelona, Paris Saint-Germain ve Bayern Munich de bu üçlüyü 30 milyon Euro’nun üzerinde bir piyasa değeri ortalaması ile takip etmektedir. Hemen arkadan da 28.460.000 Euro ile Manchester United gelmektedir. Lazio hariç İtalyan kulüplerinin ise 20 milyon Euro civarında bir ortalama değere sahip oldukları görülmektedir.
Tablo 1- Şampiyonlar Ligi’nde Dokuz Federasyon Temsilcileri
FC Barcelona ve Bayern hariç piyasa değeri olarak üst sıralarda yer alan kulüplerin geçtiğimiz yaz transfer döneminde transfer geliri ve gideri arasında da 100 milyon Euro üzerinde gider lehine bir farkları söz konusudur, dolayısıyla bu sezon takımlarını kurarken önemli transfer harcamaları yapmışlardır. FC Barcelona mali sıkıntıları ve üzerindeki bu konudaki baskı sebebiyle para harcamadan ve oyuncu satışı gerçekleştirerek bir kadro kurma gayreti içine girmiştir. Mevcut oyuncular ve transferler sonucunda Şampiyonlar Ligi’nde gruplarda yer alan 32 takımın oluşturduğu kadroların yaş ortalaması 25,55’tir. Dokuz federasyon temsilcilerinde federasyon bazında ya da ortalama piyasa değerlerine göre bir gruplandırmanın söz konusu olmadığı görülmektedir. Galatasaray 24,90 ortalama ile turnuva geneline göre daha genç bir takım kurmuştur. Genel olarak ya da son yıllarda turnuvada iddialı olan, düzenli olarak yer alan Manchester City, Real Madrid, Inter Milan, Atletico de Madrid gibi takımlar yüksek yaş ortalamalı kadrolara sahiplerdir. Öte yandan Feyenoord Rotterdam, PSV Eindhoven gibi Hollanda ya da Royal Antwerp gibi Belçika temsilcileri başta olmak üzere ortalamadan daha genç kadrolar kuran takımlar da bulunmaktadır. Hollandalılar transfer gelir-giderlerinde küçük eksilerdedir, ancak daha genç ve potansiyelli oyuncuları kadrolarına katarak piyasaya çıkarmayı hedefleyebilmektedirler.
Tablo 2’de ise dokuz federasyonun Avrupa Ligi’nde gruplarda mücadele eden toplam 15 temsilcisinin kadro ortalama yaş, ortalama piyasa değerleri ve transfer değerleri bilgileri ile lig ortalamaları yer almaktadır. Bu dokuz federasyon içinde sadece Türkiye’nin Avrupa Ligi’nde temsilcisi yoktur. Yaş bilgilerinden başlarsak genel ortalama Şampiyonlar Ligi’ne yakın bir rakam olan 25,57’dir. İspanyol temsilcileri Villarreal ve Real Betis, İtalyan temsilcileri Roma ve Atalanta, İngiliz temsilcisi West Ham United başta olmak üzere yaş ortalaması yüksek kadro kuran takımlar bulunmaktadır. Öte yandan Fransa’dan Stade Rennais ve Toulouse, Portekiz’den Sporting, Hollanda’dan Ajax Amsterdam ve Belçika’dan Royale Union Saint Gilloise de ortalamanın oldukça altında yaş ortalamalarına sahip kadrolar ile mücadele etmektedirler.
Tablo 2 – Avrupa Ligi’nde Dokuz Federasyon Temsilcileri (*)
(*) Türkiye’nin temsilcisi yoktur.
İngiliz temsilcisi Liverpool, 33.230.000 Euro ortalama piyasa değeri ile bu konuda kupadaki en yakın rakibi olan West Ham United’ın (17.730.000 Euro) iki katı bir değere sahiptir. Bayer 04 Leverkusen de 16.520.000 Euro ortalama piyasa değeri ile üçüncü sıradadır. Liverpool, bu piyasa değeri ile Şampiyonlar Ligi’nde olsaydı sadece yedi takımın gerisinde kalacaktı, West Ham United ve Bayer Leverkusen ise Şampiyonlar Ligi’nin ortalamasının üzerinde olacaktı. Avrupa Ligi’nin ortalama piyasa değeri 5.853.360 Euro’dur ve bahsi geçen takımlar bu ortalamaya göre fark yaratmaktadırlar. Öte yandan çalışmaya dahil olan federasyon takımlarından Avrupa Ligi’nde yer alan 15 kulübün 12 tanesinin transfer gelir/gider dengesi olarak artıda olduğu görülmektedir. Liverpool’un Şampiyonlar Ligi takımları üst grup seviyesinde bir harcama içindedir, ancak bunda tabii ki Premier League’de vermeyi planladıkları şampiyonluk mücadelesi de etkendir.
Tablo 3’te ise Konferans Ligi’nde gruplarda mücadele eden dokuz federasyonun toplam 10 temsilcisinin kadro ortalama yaşları, ortalama piyasa değerleri ve transfer değerleri bilgileri ile turnuva ortalamaları yer almaktadır. Bu dokuz federasyon içinde sadece İspanya’nın ve Portekiz’in Konferans Ligi’nde temsilcisi yoktur, buna karşılık Belçika’nın üç ve Türkiye’nin ise iki temsilcisi bulunmaktadır. Turnuva’nın yaş genel ortalaması yine diğer turnuvaların ortalamasına yakın olan 25,35’tir. İngiliz temsilcisi Aston Villa ile Türkiye temsilcileri Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın turnuva ortalamasının oldukça üzerinde bir yaş ortalamasında takımlar oluşturdukları görülmektedir. Öte yandan Hollanda’dan AZ Alkmaar, Belçika’dan KRC Genk ve Club Brugge ortalamanın oldukça altında yaş ortalamalarına sahip kadrolar ile mücadele etmektedirler. Aslında Hollanda ve Belçika takımlarının bu özelliğinin her üç turnuva için de geçerli olduğu görülmektedir ve dört Hollanda ve beş Belçika takımının hepsi de yaş ortalamalarının altında ortalamalarda kadrolar kurmuşlardır.
Tablo 3 – Konferans Ligi’nde Dokuz Federasyon Temsilcileri (**)
(**) İspanya’nın ve Portekiz’in temsilcisi yoktur.
İngiliz temsilcisi Aston Villa, 22.990.000 Euro ortalama piyasa değeri ile kupadaki en yakın rakibi olan LOSC Lille’in (8.860.000 Euro) neredeyse üç katı bir değer ortalamasına sahiptir. Konferans Ligi’nin ortalama piyasa değeri ise 2.686.775 Euro’dur. Ortalama değerin on katı ortalama piyasa değeri ile Aston Villa, Şampiyonlar Ligi’nde olsaydı Avrupa Ligi’ndeki Liverpool’u da katarsak sadece sekiz takımın gerisinde kalacaktı. Türk takımlarından Fenerbahçe 7.100.000 Euro ortalama piyasa değeri ile Konferans Ligi’nde 4.sıradadır. Fenarbahçe’nin bu değer ile Avrupa Ligi’nde olsa da 12.sırada olacağı görülmektedir. Beşiktaş da 4 milyon Euro ortalama piyasa değeri ile Konferans Ligi’nde hem ortalamanın üzerindedir ve hem de bu konuda turnuvada 8.sıradadır. Her iki takım da transfer gelir/gider dengesi olarak eksidedir ve bu takımları kurarken önemli harcamalar yapmışlardır. Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın bu turnuvadaki diğer birçok takımdan önemli bir farkları da kendi ulusal liglerinde şampiyonluğu hedeflemeleridir. Bu piyasa değerlerinde ve transfer harcamalarında bu şampiyonluk mücadelesinin de etkisi bulunmaktadır. Bu on kulüp içinde Eintracht Frankfurt ve AZ Alkmaar’ın transfer gelir/gider dengesi olarak artıda olduğu görülmektedir.
Şampiyon Ligi’nde ilerlemeyi hedefleyen kulüplerin çoğunlukla 15 milyon Euro ve üzerinde bir ortalama piyasa değerine sahip takımlar kurdukları görülmektedir. Bu kulüpler aynı zamanda kendi liglerinde de şampiyonluğa oynamaktadır. Ortalamanın altında kalanların da daha önceki yıllarda da örnekleri görüldüğü üzere çoğunlukla grupların devamında Avrupa Ligi’nde başarılı olmayı hedeflemeleri söz konusu olabilmektedir. Bu ikinci grup için çoğunlukla transfer gelirleri giderlerinden yüksektir. Ancak Galatasaray ya da Union Berlin örneklerinde olduğu gibi bu lig için ilk kez takım kuranların transfer giderleri de yüksek olmuştur. Union Berlin ilk kez Şampiyonlar Ligi’nde yer alırken Galatasaray da uzun bir aradan sonra kendine turnuvada yer bulmuştur. Avrupa Ligi’nde Liverpool ya da Konferans Ligi’nde Aston Villa gibi bulundukları turnuvaya göre çok yüksek ortalama piyasa değerlerine sahip olan takımların sadece bu ligleri kazanmayı hedeflemedikleri kendi ulusal liglerinin yüksek maliyetli yapısı gereği bu takımları kurmaları gerektiği ortadadır. Türkiye dışındaki sekiz federasyondan Avrupa Ligi ya da Konferans Ligi’nde yer alan kulüplerin takımlarının çoğunlukla kendi liglerinde şampiyonluk kovalamayan takımlar oldukları söylemek mümkündür.
En büyük beş federasyon temsilcisi olup, en üst piyasa değerlerinde de yer almayan, ancak transfer gelir/gider dengesinde önemli rakamlarla artıda olan Şampiyonlar Ligi’nden RB Leipzig, Avrupa Ligi’nden AS Roma, Atalanta, Brighton & Hove Albion, Stade Rennais FC, Villarreal CF, Real Betis Balompié ve SC Freiburg gibi kulüpler dikkat çekmektedir. Bunun dışında genç kadrolar kurduğunu ifade ettiğimiz dokuz Hollanda ve Belçika kulübünden altı tanesi transfer gelir/gider olarak artıdadır ve ekside olanlar da küçük eksilerdedir. Şampiyonlar Ligi’nde takım kuran Feyenoord ve PSV Eindhoven takımlarının sırasıyla sadece 500.000 ve 3.530.000 Euro ekside olmaları doğaldır. Portekiz takımlarından da Şampiyonlar Ligi’nde olanlardan FC Porto 34.100.000 Euro ile önemli bir artıda, SL Benfica -49.420.000 Euro ile SC Braga -6.700.000 Euro ile eksidedir. Avrupa Ligi’nde Sporting CP ise 69.500.000 Euro ile önemli bir artı elde etmiştir. Şampiyonlar Ligi’ne uzun bir aradan sonra katılan, önemli paralar harcayan Galatasaray ile Konferans Ligi ortalama verilerinin oldukça üstünde ve daha yaşlı takımlar kuran Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın UEFA turnuvalarında göstereceği yüksek performansla takımlarımızın daha sonraki sezonlarda ortalama piyasa değerlerine uygun turnuvalarda boy göstermesi mümkün olacaktır. Sürekli olarak gruplarda yer alınması ve başarıların devamlı olması da oyuncu transferlerinden para kazanılmasını sağlama olasılığını artıracaktır, ancak bunun için de özellikle Portekiz, Belçika ve Hollanda örneklerinde olduğu gibi hedeflemelerin doğru yapılması gerekmektedir.
Not: Futbolekonomisi ve Endüstriyel Futbol sayfasında yayınlanmıştır.
Veriler Kaynak: Transfermarkt, https://www.transfermarkt.com/
En Son Yorumlar