Futbolekonomisi sayfasında yayınlanan yeni yazım
Tolga Genç- 28 Eylül 2023
Geçtiğimiz Eylül ayı içinde futbolda yaz transfer dönemi sona erdi.
Türkiye Ligi gibi bazı ligler ise bir nevi akşam pazarı mantığıyla transfer sezonunun bitişini biraz daha ileri bir tarihe almışlardı. Akşam pazarı bizim kültürel olarak da yatkın olduğumuz bir pazardan alışveriş yöntemi. Böylece daha uygun fiyatla oyuncu transferi yapma fırsatı kollanmıştı. Bugün itibariyle en azından kış / ara transfer dönemine kadar kadrolar oluştu. Akşam pazarı en azından finansal açıdan yararlı oldu mu? Bu yazıda ve devam edecek yazılarda biraz bunu irdeleyeceğiz.
Bu çalışmada Türkiye yanı sıra UEFA sıralamasında çoğunlukla ilk sekiz sırada yer alan İngiltere, İspanya, İtalya, Almanya, Fransa, Portekiz, Hollanda ve Belçika ile Suudi Arabistan, Katar kulüpleri de mercek altına alınmıştır. Tablo 1’de Avrupa’dan önde gelen dokuz federasyonun en üst iki ligleri yanı sıra Suudi Arabistan ve Katar en üst liglerinin kulüp başına piyasa değerleri bilgileri yer almaktadır. Tablo, en üst onbir ligin ortalama piyasa değerine göre sıralıdır ve en üst (birinci) ligler ile ikinci ligler bir arada gösterilmiştir. Tablonun en sağında ise birinci ve ikinci lig arasındaki ortalama piyasa değeri oranı gösterilmektedir.
İngiltere’de Premier League kulüp başına ortalama 520.500.000 Euro ile açık ara en değerli lig konumundadır. İngiltere’nin ikinci ligi olan Championship, 70.000.000 Euro ortalama piyasa değeri ile bütün ligler arasında altıncı sıradadır ve ortalamada Premier League, Championship’in yaklaşık 7,5 kat bir değere sahiptir. Onu birbirine yakın rakamlarla, 233.000.000-221.111.000 Euro aralığında ve sırasıyla La Liga (İspanya), Serie A (İtalya) ve Bundesliga (Almanya) takip etmektedir. Bu üç ligin ortalama piyasa değerleri, 13.-15.sıra aralığında yer alan kendi ikinci liglerinin yaklaşık 10 katıdır. Beşinci büyük lig olan Ligue 1 (Fransa) ise 192.778.000 Euro ortalama piyasa değerine sahiptir ve onaltıncı sırada yer alan ikinci liginden yaklaşık 11 kat fazla bir piyasa değerine sahiptir.
Bu beş büyük ligden sonra ise açık ara bir farkla, 70.000.000 Euro ortalama piyasa değeri ile Portekiz’in birinci ligi olan Liga Portugal gelmektedir. Liga Portugal onyedinci sıradaki ikinci liginin 9,33 kat bir ortalama piyasa değerindedir. Bu yaz kulüplerinin yaptığı önemli transferlerle dikkat çeken Suudi Arabistan’ın Pro League’i 65.556.000 Euro ortalama piyasa değeri ile Türkiye, Hollanda ve Belçika gibi birçok önemli futbol ülkesinin en üst liglerini geride bırakmıştır. Bu üç ligin ortalama piyasa değerlerinin 50-60 milyon Euro aralığında olduğu görülmektedir ve kendi ikinci liglerinin 8,50-9 kat büyüklükte ortalama piyasa değerlerine sahiptirler. Çalışmaya dahil edilen en üst ligler içinde en düşük ortalama piyasa değerine sahip olan Katar’ın Stars League’i İtalya, İspanya ve Almanya’nın ikinci ligleri ile birlikte 20-25 milyon Euro aralığında bir grup oluşturmaktadır.
Tablo 2’de ise ligler daha önce Tablo 1’de ifade edilen şekilde sıralıdır ve tabloda o ligdeki kulüplerin kulüp başına ortalama transfer rakamları yer almaktadır. Giderler, gelirler yanı sıra son kolonda gelir ve gider arasındaki farka yer verilmiştir.
Yirmi lig içinde sadece beş ligin 2023-24 sezonu yaz transfer döneminde ekside olduğu görülmektedir: Premier League (İngiltere), Saudi Pro League (Suudi Arabistan), Süper Lig ve 1.Lig (Türkiye) ile Qatars Star League (Katar). Yayın gelirleri başta olmak üzere çok büyük gelir kaynakları olan Premier League’de özellikle büyük kulüplerin yıllardır dışarıdan en iyi oyuncuları transfer etme yoluyla hayatlarına devam ettikleri bilinirken ona bu sezon Saudi Pro League de katılmıştır. Bu iki ligin kulüp başına negatif transfer gelirleri sırasıyla 63.500.000 Euro ve 49.530.000 Euro’dur. Bu iki ligi Katar’ın Qatar Stars League’i 13.623.000 Euro negatif transfer geliri ile takip etmektedir, hatta geçtiğimiz yaz sezonunda bu ligde hiçbir kulüp transfer geliri elde etmemiştir. Birbirleri arasında ortalama piyasa değeri açısından büyük farklar olan bu üç lig dışında Türkiye’nin en üst iki liginin de yaz transfer dönemini gelir-ider farkı açısından eksi rakamla kapattığı görülmektedir, ancak bu liglere göre bu eksi rakam daha mütevazidir.
Beş büyük ligden Premier League dışında kalan dördünün de transfer dönemini artı ile kapatmaları dikkat çekicidir. Özellikle Bundesliga kulüpleri ortalamada 16.773.000 Euro ile önemli bir transfer geliri ile dönemi kapatmışlardır. Ortalamada Eredivisie (Hollanda) 6.402.000 Euro ve Liga Portugal (Portekiz) ise 5.500.000 Euro ile Serie A (İtalya)’nın 8.574.000 Euro ve LaLiga (İspanya)’nın 7.598.000 Euro’sunu takip ettikleri görülmektedir. Jupiler Pro League (Belçika) ise 2.155.000 Euro ile bu liglere göre daha mütevazi bir kar elde etmiştir. Bu durumda Premier League gibi her zaman transfer harcaması yaparak ilerleyen dev bir lig hariç diğer önde gelen Avrupa en üst liglerinin transferde artıdadır. Türkiye Süper Ligi’nin de Suudi ve Katar ligleri gibi harcama yolunu izlediği görülmektedir. Bir diğer önemli konu da bu çalışmaya dahil edilen Avrupa’daki önde gelen dokuz futbol ülkesinin Türkiye hariç diğer sekizinin ikinci liglerinde transfer döneminin gelir-gider farkı olarak artı ile kapatıldığıdır. Özellikle Championship (İngiltere)’nin 13.147.000 Euro ve LaLiga 2 (İspanya)’nın 4.592.000 Euro ortalama rakamları oldukça dikkat çekicidir. Türkiye 1.Ligi hariç diğer ikinci liglerin rekabet yanı sıra yetiştiriciliği ya da oyuncu satışından para kazanmayı hedeflediklerini söylemek çok da yanlış olmayacaktır.
Türkiye futbolunun önümüzdeki dönemlerde en üst iki liglerde transfer harcamalarını bu gözle değerlendirmesinde fayda görülmektedir. Takip eden yazılarda bu liglerde kulüp detaylarına inilmesi hedeflenmektedir.
Not: Futbolekonomisi ve Endüstriyel Futbol sayfasında yayınlanmıştır.
Veriler Kaynak: Transfermarkt, https://www.transfermarkt.com/
En Son Yorumlar