Bugünlerde Avustralya ve Yeni Zelanda’da 9.FIFA Kadınlar Dünya Kupası oynanıyor. Erkeklerde olduğu gibi 32 takım mücadele ediyor ve bu sayıda takım sayısı bir ilk. 8 grupta gerçekleşen mücadele daha sonra gruplarında ilk iki sırada yer alan takımların eleme turları ile devam edecek.
Kupadan önce dünyada milli takımlar sıralamasına bakalım. Tablo 1’de bugün itibariyle FIFA’ya göre ilk yirmi sırada yer alan milli takımların ülkelerinin 2022 sonunda GSYH ve Kişi Başı Gelir sıraları da görülebilir. Sarı ile işaretli sıralamalar o ülkenin GSYH toplamının ve / veya Kişi Başı Gelir ’inin de ilk yirmi sırada olduğunu gösteriyor. Bu milli takımlarının altı tanesinin ülkesi hem GSYH hem de Kişi Başı Gelir olarak ilk yirmi sırada, sekiz tanesi sadece GSYH, altı tanesi de sadece Kişi Başı Gelir olarak ilk yirmi sırada kendine yer bulmuş durumda. Bu da kadınlar futbolunda ön sıralarda yer almak ile üst gelir grubu arasında olmak arasında bir paralellik olduğunu gösteriyor.
Tablo 1. FIFA Kadın Milli Takımlar Sıralamasında İlk 20 ve GSYH & Kişi Başı Gelir Bilgileri (*)
(*) Bu Dünya Kupası’na katılan 12 Avrupa ülkesi arasında yer alamadılar.
2023 Kadınlar Dünya Kupası’na katılan 32 takımın detayları da Tablo 2’de yer alıyor. Tabloda takımların konfederasyon detayları yanı sıra kadın milli takımlarının güncel FIFA sıraları görülebilir. Karşılaştırabilmek adına erkek milli takımlarının da FIFA sıralarına da yer verildi. Kadınlar Dünya Kupası’nda da UEFA yine yüksek bir katılım ile 12 takımlık bir kontenjana sahip. Federasyon detaylarına bakıldığında ise erkeklerde şu sıralar biraz geride kalsa da genel olarak ilk onda olması itibariyle Almanya, onun yanı sıra İngiltere, Fransa, İspanya ve Hollanda kadınlarda da dünyada ilk sıralarda yer alıyor. İtalya’nın milli takımının ise gelişim sürecinde olduğu söylenebilir. Erkeklerde daha arka sıralarda olan İskandinavya’dan İsveç, Norveç ve Danimarka kadınlarda çok daha ön sıradalar. Amerika kıtasında CONCACAF’ın yanı Kuzey ve Orta Amerika’nın CONMEBOL yani Güney Amerika’dan rol çaldığı görülüyor. Bu iki konfederasyondan ikincisi erkekler kupalarında daha çok temsil edilirken kadınlarda birincisi ön planda. CONCACAF’tan Amerika Birleşik Devletleri erkeklerde de 11.lik gibi iyi bir sıraya sahip olmakla birlikte kadınlarda 1.sırada ve büyük bir üstünlüğü söz konusu. Erkeklerde varlığı pek belli olmayan Kanada’nın ise kadınlarda 7.sırada olduğu görülüyor. CONMEBOL sadece üç takımla temsil ediliyor ve içlerinde Brezilya, erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da söz sahibi bir federasyon. Erkekler birincisi Arjantin ise kadınlarda ancak 28.sırada. Kadınlarda bir diğer dikkat çekici konfederasyon ise Avustralya’nın da dahil olduğu AFC yani Asya. Bu konfederasyonda istisnasız bütün federasyonların kadın takımlarının erkeklerden çok daha ön sıralarda olduğu görülüyor. Avustralya dışında Japonya, Çin ve Güney Kore gibi ilk yirmi sırada olan ve turnuvalarda başarılar elde eden üç federasyon daha söz konusu. Yeni Zelanda da erkeklerde ilk yüz sırada bile değilken kadınlarda 26.sırada. CAF, yani Afrika’dan gelen takımların ise bu kupada sadece kontenjan doldurduğu görülüyor, çünkü en iyi sıraya sahip olan Nijerya bile FIFA genelinde 40.sırada.
Tablo 2. Kupaya Katılan Federasyonların FIFA Kadın ve Erkek Sıraları
Kadınlar Dünya Kupası’nda kadrolarda yer alan 736 oyuncunun ağırlıklı olarak hangi liglerde oynadıkları bilgisi de Tablo 3’te yer alıyor. Milli takımı da dünyada dördüncü sırada yer alan İngiltere’nin, erkekler futbolunda olduğu gibi yine ön planda olduğu görülüyor ve 106 oyuncu İngiltere liglerinde oynuyor, bu sayı da toplamın 14,40% anlamına geliyor. İngiltere’yi kadın futbolunda bir numara olan ABD ligleri takip ediyor. Bu liglerde oynayan 86 oyuncu toplamın 11,68%’ini oluştururken finallerde yer alan 32 milli takımdan 19’unun en az bir oyuncusu ve kupada her dört oyuncudan birisi İngiltere ve/veya ABD liglerinde kariyerine devam ediyor Üçüncü sırada İspanya’yı, dördüncü sırada Fransa’yı görüyoruz. Kupaya İspanyol kulüpleri 71, Fransız kulüpleri 62 oyuncu göndermiş durumda ve toplam içindeki oranları da sırasıyla 9,65% ve 8,42%. 21 farklı milli takımdan oyuncunun İspanyol kulüplerinde forma giymesi de dikkat çekici. Beşinci sırada İtalya ve altıncı sırada Almanya’yı görüyoruz. Her ikisinin kulüplerinde sırayla 40 ve 33 oyuncu görev yapıyor ve ikisinin oranlarının toplamı yaklaşık 10%. Tabloya aldığımız son ülke ise ABD gibi erkekler futbolunda görmediğimiz bir federasyon: İsveç. Kupada 10 farklı milli takımdan 24 oyuncu İsveç kulüplerinde forma giyiyor.
Tablo 3. Kupadaki Oyuncuların Toplandıkları Ligler
Her milli takımın kadrosunda 23 kişi olan bu kupada ABD ve İtalya milli takımlarındaki 22’şer, İspanya’da 21 ve İngiltere ve Almanya milli takımındaki 20’şer oyuncu kendi liglerinde oynuyor. Fransa ve İsveç’te bu rakamlar sırasıyla 15 ve 9’a düşüyor. Fransa milli takımından 5 ve İsveç milli takımından 8 oyuncu İngiltere liglerinde kariyerlerinde devam ediyor. Tablo 4’te bu bilgiler yanı sıra bu yedi federasyon liglerinde oynayan Dünya Kupası oyuncularının milli takım dağılımları görülebilir Sarı ile işaretli olanlar o federasyon liglerinde 5 ve daha fazla temsilcisi olan milli takımları gösteriyor.
ABD dışındaki CONCACAF ülkelerinden Kanada’nın oyuncularının hepsi yurtdışında kariyerlerine devam 10 tanesi ABD’de, 7 tanesi İngiltere’de. Jamaika’da oyuncuların hepsi yurtdışında ve 10 oyuncu ABD’de, 5 oyuncu İngiltere’de; Haiti’de ise 14 oyuncu Fransa’da ve 7 oyuncu ABD’de, sadece bir oyuncu kendi ülkesinde kariyerine devam ediyor. Avustralya milli takımından sadece iki oyuncu kendi ülke kulüplerinde oynarken öte yandan kupada Avustralya liglerinden 17 oyuncu bulunuyor. Avustralyalı 11 oyuncu İngiltere, 6 oyuncu İsveç kulüplerinde forma giyiyor. Diğer ev sahibi Yeni Zelanda’nın 5 tanesi kendi ülkesinde, 7 tanesi ise Avustralya’da oynuyor.
İrlanda Cumhuriyeti’nden 14 oyuncu İngiltere liglerindeyken İsveç gibi diğer İskandinav milli takımları olan Danimarkalı ve Norveçli oyuncuların da birinci tercihi İngiliz kulüpleri. Hollandalı ve İsviçreli oyuncuların yedi ligde dağıldıkları görülüyor. Oyuncularının yurtdışı temsiliyeti düşük olan milli takımlardan Portekiz’de 17 oyuncu kendi ülke kulüplerinde kariyerlerine devam ediyor
CONMEBOL’da olan üç ülke oyuncularının toplam 27 tanesi kendi ülke kulüplerinde, 17 tanesi de İspanya’da oynuyor. Bu iki alternatifi seçen oyuncular bu üç milli takım toplamının üçte ikisini oluşturuyor. Brezilyalı, Arjantinli ve Kolombiyalı oyuncular için ise İspanyol kulüpleri öncelikli olduğu görülürken Brezilyalıların bir diğer tercihi ABD kulüpleri. Kendi ülke kulüplerinde oynayanların yoğunluğunun biraz daha arttığı milli takımlara baktığımızda bu sayı Kosta Rika’da 13 ve Panama’da 11. Her ikisinde de birer kulüp ön plana çıkıyor: Saprissa ve Tauro. Bu iki kulübün erkek takımları da ülkenin en başarılı takımlar arasında. CAF üyesi dört federasyondan Güney Afrika’da 16, Zambiya’da 15 ve Fas’ta 9 oyuncu kendi ülke kulüplerinde. Diğer iki CAF temsilcisinden Nijerya’dan sadece iki oyuncu ülkesinde kariyerine devam ederken diğer oyuncular İngiltere başta olmak üzere dünyaya yayılmış (iki oyuncu da ülkemiz liglerinde ki kupada liglerimizi sadece bu iki oyuncu temsil ediyor) . Faslı oyuncular için ise erkeklerde olduğu gibi Fransız ve İspanyol kulüpleri ön planda.
kendi liglerinde kariyerlerine devam eden bir diğer oyuncu grubu da Uzakdoğu temsilcileri: Vietnam’dan 22, Güney Kore’den 18, Çin’den 17 ve Japonya’dan 14 oyuncu. Farklı bir profil çizen Filipinli oyuncuların ise sadece üç tanesi kendi ülke kulüplerinde oynuyor. Diğerleri ise Avustralya başta olmak üzere ABD ve İskandinavya liglerinde. Zaten milli takımdaki oyuncuların çok büyük kısmı ABD ya da Avrupa doğumlu olup ebeveyn açısından yarı Filipinli.
Tablo 4. Kupadaki Oyuncuların 7 Büyük Federasyon Liglerindeki Dağılımları (**)
(**) Üst başlıklar 7 büyük federasyon liglerin, sol taraf ise kupadaki takımları gösteriyor..
Kupadaki takım ve oyuncuları federasyonlar detayında inceledikten sonra, sıra son olarak hangi kulüplerin ön plana çıktığında. Tablo 5’te kupaya 10 veya daha fazla oyuncusunu gönderen kulüpler yer alıyor. Tabloda ayrıca kulübün bağlı olduğu federasyonun milli takımında olanların sayısıyla birlikte yabancı oyuncuların kaç farklı milli takımdan oldukları bilgisi de görülebilir. Kupadaki oyuncuların beşte birinden fazlası 12 kulüp kadrosunda ve Barcelona 17 oyuncu ile ilk sırada. Barcelonalı oyunculardan 8 tanesi İspanya milli takımında, diğer 9 tanesi ise İngiltere, İtalya, Norveç, İsveç, İsviçre ve Nijerya milli takımına dağılmışlar. Bir başka örnek Chelsea’de ise sadece 4 oyuncu İngiltere milli takımında, diğer oyuncular ise Avustralya, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, Norveç ve İsveç milli takımındalar. Arsenal genelden çok farklı bir profil çiziyor, sadece 1 oyuncusu İngiltere milli takımında ve buna karşılık 9 farklı milli takımdan yabancı Arsenal kadrosunda. Paris Saint Germain’e baktığımızda ise 6 oyuncunun Fransa milli takımında, diğer oyuncuların ise Kanada, Jamaika, Çin, Hollanda, İsveç ve İsviçre milli takımında olduğu görülüyor. İtalya’dan örnekleri incelediğimizde ise Juventus’ta 8 oyuncu İtalya milli takımında, diğer 4 oyuncu ise Kanada, Fransa, Hollanda ve İsviçre milli takımında; Roma’da ise İtalya milli takımındaki 8 oyuncu dışındakiler Brezilya, Japonya ve Norveç milli takımında. VfL Wolfsburg’da ise 8 oyuncu Alman milli takımında, diğer oyuncular ise Hollanda ve İsveç’i temsil ediyorlar. Son olarak Benfica’da ise 9 oyuncu Portekiz milli takımı ve diğerleri ise Brezilya, Kanada ve Nijerya milli takımındalar.
Tablo 5. Kupada Yer Alan Oyuncuların Toplandığı Kulüpler
Sonuç olarak erkekler futbolunda olduğu gibi kadınlarda da büyük liglerin kendi milli futbolcuları yanı sıra diğer ülkelerinin milli takımlarında oynayan en iyi oyuncuları bünyelerinde topladıkları görülüyor. Tek fark erkeklerdeki beş büyük futbol ülkesine kadınlardaki ABD ve İsveç gibi FIFA sıralamasında birinci ve üçüncü sırada olan iki federasyonun eklenmesi diyebiliriz. Oyuncuları toplayan kulüplere baktığımızda bile erkekler ile benzerlik gösteriyor. Tabii ki büyük ligler içinde seçimlerde kültürel, tarihi ve eski sömürge/göçmenlik ilişkileri yine geçerli. Buna en güzel örnekler Jamaikalı oyuncuların İngiltere ve ABD’de, Haitili oyuncuların Fransa ve ABD’de, Nijeryalı oyuncuların İngiltere’de, Faslı oyuncuların İspanya ve Fransa’da, Güney Amerikalı oyuncuların Brezilya’da, Avustralyalı ve İrlandalı oyuncuların İngiltere’de olmaları gösterilebilir. Oyuncuların belli liglerde toplanması erkekler ile birçok anlamda benzerlik göstermekle birlikte en önemli fark tabii ki elde ettikleri gelirde. Bu yazıda o detaya yer verilmese de kadınlar ile erkeklerin gelirleri arasında hala bir uçurum söz konusu, ancak FIFA başta olmak üzere konfederasyonlar da bu konuda en azından üst düzey oyunculardan başlayarak iyileştirmeler / düzeltmeler olması konusunda gayret içinde. Ayrıca ülkemiz gibi birçok federasyona da kadın futboluna liglerin daha muntazam olması / takım sayısının artması, genel olarak önem verilmesi konusunda yönlendirmeler yapılıyor.
Not: Futbolekonomisi ve Endüstriyel Futbol sayfasında yayınlanmıştır.
Veri Kaynak:
https://www.fifa.com/fifaplus/en/tournaments/womens/womensworldcup/australia-new-zealand2023
En Son Yorumlar