Tolga Genç- 26 Mayıs 2023
UEFA’nın 2022-23 sezonunda düzenlemiş olduğu üç kulüpler turnuvasında bu hafta oynanan karşılaşmalarla finalistler belli oldu. Her üç turnuvada birer İtalyan takımı, iki turnuvada birer İngiliz takımı ve bir de İspanyol takımı finale yükseldi.
Yarı finalde de iki İtalyan takımının elendiğini düşününce İtalyanların oldukça baskın olduğu bir sezonu yaşadık. Diğer takımlara bakıldığında da Avrupa’nın önde gelen federasyonlarından kulüplerin yarı finalde olduğu görülüyor. Bu yazımızda federasyonları kulüpler bazında UEFA gelirleri açısından kadro yapıları, piyasa değerleriyle birlikte değerlendireceğiz. Ancak bu sezon henüz tamamlanmadığı için de bir önceki sezon üzerinden bir değerlendirme söz konusu olacak.
Bu analize 2021-22 sezonunda UEFA turnuvalarında takımlarının topladıkları katsayıya (coefficient) göre ilk yirmi sırada yer alan federasyonlarının takımları dahil edilmiştir. Bu federasyonların listesi ve topladıkları puanlar ile katılan takım başına düşen ortalama puan verileri Tablo 1’de yer almaktadır. Turnuvalara 55 federasyondan katılan toplam 237 takım bulunmaktadır ve bunların 104 tanesi yani 43,38%’i çalışmaya dahil edilen 20 federasyonun kulüplerinin takımlarıdır ve bu takımlar toplam katsayının 72,45%’ini elde etmişlerdir.
Tablo 1 – Federasyonların Katsayı Sıralamaları
2021-22 sezonunda federasyonların UEFA kulüp turnuvalarından elde ettikleri puanlara bakıldığında yedi takımla turnuvalarda yer alan ve UEFA genelinde elde edilen puanların 6.95%’ini elde eden İngiltere’nin toplam puanda birinci ve takım başına puanda ise üçüncü olduğu görülmektedir. Beş takımla turnuvalarda yer alan puanların 6.35%’ini elde eden Hollanda ise takım başına puanda birinci sıradadır. İngiltere gibi yedi takımla turnuvalarda yer alan İspanya ise toplam puanda üçüncü ve takım başına puanda ise dördüncü sıradadır. Altı takımla yer alan Fransa da toplam puanda dördüncü ve takım başına puanda ise ikinci sıradadır. Bu dörtlüyü ise Almanya, İtalya ve Portekiz takip etmektedir ve bu grup içinde toplam puanda en 4.27% ile az paya sahip olan Portekiz’dir. Bu yedilinin payı ise 40%’ı geçmektedir. Beş büyük futbol ülkesi ile Hollanda ve Portekiz’in yer aldığı klasik sıralamanın arasına bu sezona özel olarak takım başına puanda beşinci sırada yer alan dört takımlı Sırbistan’ın girebildiği görülmektedir.
Tablo 2’de federasyonların kulüp toplamlarının kazandıkları katsayı ile para ödülü bilgileri yer almaktadır. Öte yandan kulüpler katıldıkları turnuvalarda Şampiyonlar Ligi’nden Konferans Ligi’ne azalan bir seviyede katılımdan, performans ve pazar gelirleri elde etmektedirler. Bu sebeple federasyonlarına göre kulüplerin kazandıkları katsayı ile para ödülü arasında bir uyum olmadığı görülmektedir. Katsayı sırasına göre beşinci ve altıncı sırada yer alan Almanya ve İtalya’nın takımlarının önemli sayıda Şampiyonlar Ligi temsilcisine sahip olmaları sebebiyle para ödülü açısından üçüncü ve dördüncü sırada oldukları görülmektedir. Bu iki federasyonla birlikte İspanya ve İngiltere toplamı UEFA toplamı içinde 50%’den fazla bir paya sahiptir. Aslında toplam para ödülüne göre olan bu sıralama neredeyse Şampiyonlar Ligi’ne gönderilen takım sayısına paralel olmaktadır, yani daha Şampiyonlar Ligi’nde çok takımı olan UEFA para ödüllerinde de üst sıralardadır. Takım sayısına göre para ödülü sıralamasının da 14.sıradan sonrası için küçük farklılıklar dışında, hemen hemen toplam para ödülü sırasının aynı olduğu görülmektedir.
Tablo 2 – Federasyonların Katılan Kulüp Sayıları ve Para Ödülleri
Federasyonları UEFA para ödülleri sonuçta kulüplerin toplamından oluşmaktadır ve bu aşamada kulüp detaylarına bakmakta fayda bulunmaktadır. 20 federasyondan turnuvalara katılan 104 kulüp kadrolarının ortalama yaşı, kadrodaki yabancı oyuncu oranı ve kadroların piyasa değeri ve son olarak elde edilen UEFA para ödülü açısından incelenmiştir.
104 takımın 28 tanesi elemeleri geçerek gruplara kalamamıştır. Takımlar ortalama piyasa değerleri yanı sıra sahada yer alan kadroların yaş ortalamaları ve kazandıkları para ödülleri açısından değerlendirilmiştir. Bu takımlardan 33 tanesine Tablo 3’te yer verilmiştir. Para ödülü sıra bilgilerinde sadece bu 20 federasyonun 104 kulübü baz alınmamıştır, bütün kulüpler dikkate alınmıştır.
Tablo 3 – Kulüpleri Piyasa Değerleri ve Para Ödülleri
Birinci grupta ortalama piyasa değerine göre ilk sekiz sırada yer alan takımlar bulunmaktadır ve oyuncu başına ortalama piyasa değerleri 43.800.000 Euro ile 27.210.000 Euro arasındadır. Bu takımlardan Real Madrid, Paris Saint-Germain, Manchester United’ın kadrolarının genel yaş ortalaması olan 24,7’nin biraz üzerinde bir yaş ortalamasına sahip oldukları görülmektedir. Bu gruptaki en genç kadrolar Liverpool ve Manchester City’dedir. Para ödülünde ilk iki sırada yer alan Real Madrid ve Liverpool, ortalama piyasa değerleri sırasına göre çok daha iyi bir sırada UEFA para ödülü sırası elde etmişlerdir. Bu takımların hepsi Şampiyonlar Ligi’nde yola başlamış ve Barcelona, Avrupa Ligi’nde yoluna devam ederken Tottenham Hotspur elenmiştir. Bunun sonucunda FC Barcelona ve Tottenham Hotspur ise ortalama piyasa değerlerine göre oldukça düşük para ödülü sıralarına sahiplerdir. İkinci grupta ise ortalama piyasa değerine göre 9.-16.sıralar arasındaki takımlar yer almaktadır ve oyuncu başına ortalama piyasa değerleri 25.300.000 Euro ile 16.600.000 Euro arasındadır. Alman takımları hariç diğerlerinin yaş ortalamasının genel ortalama olan 24,7’nin üzerinde olduğu görülmektedir. Bu takımlardan altı tanesi Şampiyonlar Ligi’nde yola başlamış ve iki tanesi ise Avrupa Ligi’nde yoluna devam etmiştir; iki tanesi ise doğrudan Avrupa Ligi’nde serüvene başlamıştır. Bu gruptakiler içinde Atletico Madrid’in hem bu gruptakiler içinde en yüksek para ödülüne sahip olan takım olarak hem de piyasa değerine göre para ödülünde çok daha yüksek bir sırada yer alarak dikkat çekmektedir.
Üçüncü grupta ise piyasa değeri olarak daha orta seviye olanlardan, para ödülü olarak iyi sonuçlar alan takımlar yer almaktadır. Bu takımlar ortalama piyasa değerine göre 19.- 44.sıra aralığında yer almaktadır. Beş büyük futbol ülkesinden İspanya’dan Villarreal ve Sevilla, İtalya’dan Juventus, Almanya’dan Eintracht Frankfurt ve Vfl Wolfsburg, o grubu takip eden futbol ülkelerinden Portekiz’den FC Porto, Sporting CP, SL Benfica, Hollanda’dan Ajax Amsterdam, PSV Eindhoven ve Feyenoord Rotterdam, Belçika’dan Club Brugge, Avusturya’dan Red Bull Salzburg ve Rusya’dan Zenit St. Petersburg takımları bu grupta kendine yer bulmuştur. 23-24 aralığında yaş ortalamasına sahip olan üç Hollanda takımı başta olmak üzere bu gruptakilerin yaş ortalamalarının genel ortalamanın altında olduğu görülmektedir ve grupta sadece Villarreal’in yaş ortalaması 26,0 ise ortalamanın üzerindedir. Bu gruptaki birçok takım üst gruplardaki bazı takımlardan daha fazla UEFA geliri elde etmişlerdir.
2021-22 sezonunda UEFA turnuvalarında mücadele eden Türkiye’den ortalama piyasa değerine göre 42. – 50.sıra aralığında yer alan üç takımın bilgileri yer almaktadır. Sadece Fenerbahçe ortalama yaş olarak 20 federasyon ortalamasının altında bir orana sahiptir. Diğer iki takımın kadrolarının ise ortalamanın çok üzerinde yaş ortalamalarının olduğu görülmektedir. UEFA para ödülleri sırası açısından bakıldığında ise diğer iki takımdan daha düşük bir piyasa değerine sahip olan ver daha yüksek bir para ödülü elde eden Beşiktaş’ın üçüncü gruptaki takımlarla paralel bir performans gösterdiği görülmektedir.
Bu bilgilerin toplamından çıkartılabilecek önemli sonuçlar bulunmaktadır. Ortalama piyasa değeri en yüksek olan kulüplerin 24-26 yaş aralığında, yani ortalama yaş olan 24,7’nin biraz altında ya da üzerinde bir kadro kurdukları ve bununla da sonuç aldıkları görülmektedir. Ortalama bakıldığında futbol açısından ne çok genç ne de çok yaşlı olmadıkları söylenebilir. En üst gruptan daha az paralara kadro kuran ikinci grubun ise biraz daha arada sıkışmış ve sonuç almakta güçlük çeken bir grup olduğu söylenebilir. Üçüncü grup ise bu iki grup kadar pahalı kadrolar kurmayan, ancak kendi hedefleri doğrultusunda ilk grup gibi sonuç alabilen bir gruptur. Türk takımlarının ise en üst grup kadar pahalı kadrolar kuramayacağı ortadadır, ancak üçüncü gruptaki kadro mühendisliğinin izlenmesinde fayda bulunmaktadır. Üçüncü gruptaki takımlar Türk takımları ile hemen hemen aynı ya da biraz daha üzerinde piyasa değerleri ile kurulan kadrolarla başarı elde edebilmektedir. Bu başarılar oyuncuların piyasasını artırmakta ve yaşlarının da genç olması itibariyle ikinci satışları mümkün olabilmektedir. Bu detaylar da başka yazıların konusu olacaktır.
Not: Futbolekonomisi ve Endüstriyel Futbol sayfasında yayınlanmıştır.
Kaynaklar:
UEFA (2022). UEFA sıralamaları. https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/country/#/yr/2022 adresinden 22 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
Transfermarkt (2022). UEFA turnuvaları katılımcıları. https://www.transfermarkt.com/super-lig/startseite/wettbewerb/TR1 adresinden 22 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
Transfermarkt (2022). Takım kadroları. https://www.transfermarkt.com/super-lig/startseite/wettbewerb/TR1 adresinden 22 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
Football Coeffcient (2022). UEFA para ödülleri. https://www.football-coefficient.eu/money/adresinden 22 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
Yazının yayınlandığı link: https://futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/genel/128-dier-yazarlar/5811-2023-05-26-09-08-33.html
En Son Yorumlar