Non League Organizasyonları

Şu ana kadar İngiltere’de FA Cup, The Football League ve kısa süreli The Football Alliance gibi profesyonel organizasyonlarının başlangıçlarına ve ilk yıllarına değinmiştik, değinmeye de devam edeceğiz. Günümüzde lig sayısı yıllara göre değişmekle birlikte 5-6-7 seviyeli olarak The Football Association tarafından organize edilen Non-League (Lig Olmayan) dünyasında bunun dışında sadece amatör olan ligler de var. Aslında en üstte yer alan ilk dört seviye (Premier League, Championship, League 1 ve League 2) sonrasında ne varsa non-league olarak kabul edebiliriz. İngiltere’de amatörler de dahil yaklaşık 20 lig seviyesi söz konusu.

Tamamen profesyonel futbol olmadığı için Non-League deniyor; ancak günümüzde özellikle 5. ve 6.seviyede yer alanlar arasında tam zamanlı kulüplerin ve futbolcuların sayısında ciddi artış var. The Football Asssociation sorumluluğunda 48 tane alt lig ve yaklaşık 1.000 tane yarı profesyonel kulüp var. Bu liglerin de ayrıca kendi içlerinde kupaları da (League Cup) var. Buradaki liglerin hepsi de ayrı bir tarih. Parantez açarak belirtmek istiyorum sadece amatör dediğimiz 10.seviye altında ise yaklaşık 500 tane lig ve 6.000 kulüp söz konusu. Tabii bu liglerin hepsi aşağıya doğru indikçe bölgesel olarak organize ediliyor.

Northern Football League

Profesyonel futbol kadar eski olan Non-League’lerin atası olarak kabul edilen Northern Football League (Kuzey Futbol Ligi), ilk kez 1889-1890 sezonunda oynandı, yani profesyonel futbol liginden (The Football League) bir yıl sonra. Şu an iki ayrı seviyede yer alan Northern League, adından da anlaşılacağı üzere ülkenin kuzeyinde yer alıyor. İlk şampiyon şu an olmayan Darlington St. Augustine’s, daha sonra üç sezon  1894’de kapanan Middlesbrough Ironopolis şampiyon oluyor. Takip eden 4 sezonda da Middlesbrough ve Darlington şampiyonlukları geliyor. Bu ikisi dışında Newcastle United da ilk kez bu ligde sahneye çıkmış.

Southern Football League

İngiltere’de Non-League ve burada yer alan liglerin tarihçesine bakmaya devam ediyoruz. Northern (Kuzey) Football League’den bir önceki paylaşımda bahsetmiştim. Non-League’lerin temelini 1889’da ortaya çıkan kuzeydeki ligle birlikte oluşturan bir diğer lig ise 1894 faaliyete geçen Southern (Güney) Football League.

1885 yılında kurulan Millwall Athletic (bugünkü Milwall) önderliğinde hayata geçen Southern Football League’de başta tek lig olarak planlanmıştı. Ancak kurucu üye sayısı 16 olunca iki lig yapılmasına karar verildi. Kulüplerin kuzeyde olduğu gibi profesyonel veya amatör olabilecekti. İlk sezonda Division One (Birinci Lig)’da 9 takım mücadele ederken şampiyon namağlup Millwall Athletic olmuştu. Luton Town ikinci sıradaydı. Ligdeki diğer kulüpler 1894-95 sezonunda sırasıyla Southampton St.Mary’s (bugünkü Southampton), Ilford, Reading, Chatham Town, Royal Ordnance Factories, Clapton ve Swindon Town’dı. Bu kulüplerin birçoğu günümüzde de faal ve bir kısmı Southern League’de yer alırken Şu an Southampton Premier League’de, Millwall, Luton Town ve Reading Championship’de yoluna devam ediyor.

Division One’da dünyanın en eski kulüplerinden birisi olan 1871 kuruluşlu Reading yer alırken Division Two (İkinci Lig)’da da aynı şekilde 1870’de kurulmuş olan Maidenhead ve 1871’de kurulmuş olan Uxbridge vardı. Division Two’da ise New Brompton şampiyon olurken sırasıyla yer alan kulüpler Sheppey United, Old St Stephen’s, Uxbridge, Bromley, Chesham, Maidenhead’di. Bu kulüplerin de bir kısmı çeşitli liglerde hayatlarına devam ediyor.

Midland League

İngiltere’de Non-Leaguelerde iki ana unsur olan Northern (Kuzey) Football League ve Southern (Güney) Football League’e bakmıştık. Sırada onlar kadar eski olan ve profesyonel Football League’in kurulduğu bölge olan Midlands’ın ligi var: Midland Football League. Şu an Northern kısmında ve toplamda 9-12 seviye arasında 4 ligde ve toplam 71 kulüpten ibaret olan kendi içinde oldukça büyük bu yapının tarihçesi 1889’a kadar dayanıyor.

Midlands’dan daha önce bahsetmiştim ama hatırlamakta fayda var; İngiltere’nin tam ortasında batı kıyısından doğu kıyısına kadar devam eden bölge zaten Batı ve Doğu olarak iki kısma ayrılıyor ve Derby, Leicester, Nottingham, Northampton, Stoke on Trent gibi yerleşimler yer aldığı 10 milyon nüfuslu bir bölge.

Aslında Midland Football League, English Football League’den 1 yıl sonra kurulmuş bir lig ve ilk yıllarda iki lig arasında geçişler çok fazla. Örneğin Lincoln City de bu kulüplerden birisi. 1884’de amatör olarak kurulan kulüp, Midland Football League ilk sezonunda şampiyon olmuş ve 1891-92 sezonunda profesyonelliğe geçerek 1892’de English Football League’de Second Division (İkinci Lig)’ın kurulmasına ön ayak olan kulüplerden olmuştu. 1873 kuruluşlu olan ve 1890-91’de ikinci şampiyon Gainsborough Trinity de iki sezon daha ligde kalıp ikinci sırayı elde ettikten sonra English Football League Second Division’a seçilmişti. 3. ve 4.şampiyonlukları elde eden ve 1878 kuruluşlu Rotherham Town da 1893’de Second Division’a seçilmişti ki bu kulüp şu an yok. Bu ve daha birçok kulübün bu gidişleri olduğu gibi dönüşleri de olmuştu. Bunda ligden düşme, amatörlüğe dönme gibi sebepler etken olabiliyordu.

Görsel, Tracey Woods ve Ritchie Woods’un “The Midland Football League” adlı eserine ait. Her lig başka bir dünya…

Western Football League

İngiltere’de Non-League’lerde iki ana unsur olan Northern (Kuzey) Football League ve Southern (Güney) Football League’den sonra Midland League’e bakmıştık. Yine onlar kadar eski olan Western (Batı) Football League’de sıra. Şu an Southern kısmında ve toplamda da 9. ve 10.seviyelerde 2 ligde toplam 40 kulüpten olan organizasyonun tarihi 1892’ye kadar dayanıyor.

1892’de Bristol & District League olarak kurulan ve 1895’de Western League adını alan ligde ilk sezonda 9 takım mücadele etmişti ve bu kulüplerden Warmley Bristol şampiyonluğa ulaştı. 1882’de kurulan Warmley 1899’da tasfiye oluncaya kadar ligde 4 şampiyonluk elde etti. İlk sezonunda Trowbridge Town (1880-faal) ve Bristol St.George (1872-faal) ile şampiyonluk mücadelesi vermişti. St.George, Bristol’un en eski kulübü. Diğer 6 kulüp ise Bedminster (1887-1900), Clevedon (1880-Clevedon Town olarak faal), Eastville Rovers (1883-Faal), Clifton Association (1892-1898), Mangotsfield (1888-1898), Wells (1890-Faal).

Bu ekipten Eastville Rovers’ı şu an Bristol Rovers olarak biliyoruz ve devam edenlerden tek profesyonel olan kulüp. Bristol’ın şehir olarak köklü denizcilik geçmişi sebebiyle onlara The Pirates (Korsanlar) diyorlar ki kurulduklarında da adı Black Arabs. En üst lig tecrübesi olmakla birlikte genelde League One ve League Two takımı ve Western League’de 1900’de şampiyonluk elde etmişti.

Bu ligde ilk yıllarda yer alan ve hatta şampiyonluk elde eden kulüpler arasında en ünlüsü Tottenham Hotspur ve henüz profesyonel değilken 1904’de Western League’de şampiyonluk elde etti. Onun dışında şampiyonluk elde eden diğer ünlüler Swindon Town (1899), Portsmouth (1901-1902-1903), Queens Park Rangers (1906), West Ham United (1907), Milwall (1908-1909). Bu kulüplerin profesyonelliğe geçmeden önceki durakları olan bir lig Western League ve Non-League’in hepsi ayrı bir hikaye. Görsel 1998’de terk edilen Eastville Stadium’a ait.

Lancashire League

Non-League organizasyonlarının tarihçesinde daha önce Northern, Southern, Midland ve Western League’lerden bahsettim ki bunların geçmişi 1889’a kadar dayanıyor ve en yenisi 1894 yılında başlamış. Sırada Lancashire var.
Önce Lancashire’dan bahsedelim. Lancashire, İngiltere’nin Kuzey-Batı bölgesinde bir kontluk olup merkezi Preston kentidir. Yörenin gelişmesinde tekstil sanayisi önemli rol oynadı. Orta Çağda küçük aile işletmelerinde sürdürülen dokumacılık zamanla daha da yaygınlaşarak temel ekonomik uğraş durumuna geldi. 18. yüzyıl sonlarında iplik eğirme makinelerinin kullanılmaya başlaması ve su enerjisine dayalı fabrikaların kurulmasıyla pamuklu sanayisi ekonominin temel direği durumuna geldi. Sanayinin gelişmesi imalatçı kasabaların hızla büyümesine yol açtı ki bu hikaye futbolun gelişimi açısından önemli, çünkü buradan doğan büyük ticaret futbolun dünyanın her yerine gitmesinde büyük bir etkiye sahipti.

Buradaki Preston dışındaki alt idare merkezlerinin bazılarını saymamız futboldaki önemi açısında gerekli: Burnley, Hydburn (Accrington), Blackpool, Blackburn ve Darwen. Bunlar dışında 1970’lere kadar Greater Manchester (Bolton, Bury, Manchester, Wigan) ve Merseyside (Liverpool). Yani şu an gördüğünüz birçok ünlü kulüp geçmişte bu bölgedeydi.
Orijinal Lancashire Ligi 1889’da kuruldu ve bunda daha çok yeni olan Futbol Ligi’nin başarısının büyük bir etkisi vardı. Ligin oluşumundaki başlıca karakterler Bury FC yetkilileriydi. Bu organizasyonu kendileri ve diğer kulüpler için Futbol Ligi’nde yer bulabilmek adına bir sıçrama taşı olarak görüyorlardı.

Mevcut Non-League Organizasyonları

Kapanan Non-League Organizasyonları