Tolga Genç- 18 Nisan 2025 Önceki iki yazımın ilkinde futbol dünyasında önde gelen ülkelerin liglerinin son on yıldaki transfer dünyasına bakmaya çalışmıştım.
Bu dünyada bir grubun cepten yerken bir grubun cebine koyarak yoluna devam ettiğini ve önemli paralar kazandığını görmüştük. Parayı cebine koyanların başında Portekiz, Hollanda ve Belçika gibi ülkelerin kulüpleri geliyordu. Önceki yazıda ise Portekiz, Hollanda özelinde bir inceleme yapmıştım, sırada ise Belçika var.
Transfer verileri, Transfermarkt’ta 2000 yılından bu yana oldukça detaylı bir şekilde yer almaktadır. Belçika’da en çok kâr getiren 100 futbolcu incelendiğinde bu transferlerin 81 tanesi son on yılda gerçekleşmiştir. Beş transfer yine Belçika kulüpleri arasında olması itibariyle incelemeden çıkartılmış, kalan 76 oyuncu incelemeye dahil edilmiştir. Tablo 1’de bu 76 oyuncunun Belçika kulüplerine ilk transferlerindeki maliyetleri, bu oyuncuların satışlarında elde ettikleri gelirler ve oluşan kârların bilgileri yer almaktadır. Ortalama olarak iki sezon kadroda yer alan bu oyuncularla ilgili kulüplerin yaptığı toplam harcama 221,285,000 Euro, elde edilen toplam gelir ise 931,160,000 Euro olmuştur. Böylece toplamda 709,880,000 Euro net transfer kârı sağlanmıştır. Oyuncu başına ortalama gider 2,911,645 Euro, ortalama gelir 12,252,105 Euro ve ortalama kâr 9,340,526 Euro olarak hesaplanmıştır.
Tablo 1 – Belçika Kulüplerinin Gelir-Gider ve Kâr Rakamları
Club Brugge KV ve KRC Genk, en yüksek kârı sağlayan kulüpler olarak öne çıkmaktadır. Club Brugge, 15 oyuncudan 59,325,000 Euro giderle 230,910,000 Euro gelir elde ederek 171,590,000 Euro kâr sağlamıştır. Benzer şekilde KRC Genk, yine 15 oyuncu transferinden 165,070,000 Euro kâr ile bu alanda ikinci sıradadır. KAA Gent de 9 oyuncudan 19,810,000 Euro yatırım karşılığında 88,600,000 Euro gelir elde ederek 68,790,000 Euro net kazanç sağlamıştır. Bu kulüpleri sırasıyla Union Saint-Gilloise (49,840,000 Euro), RSC Anderlecht (49,100,000 Euro) ve Royal Antwerp FC (41,230,000 Euro) izlemektedir. Listenin alt sıralarında yer alan kulüplerden KV Oostende, sadece 500,000 Euro giderle 11,500,000 Euro gelir elde ederek 11,000,000 Euro gibi dikkate değer bir kâra ulaşmıştır. Bu örnek, düşük maliyetli transferlerin dahi önemli getiriler sağlayabileceğini göstermektedir.
Bu transferlerin hangi liglere olduğunun bilgisi Tablo 2’dedir. Tabloda Federasyon, lig bilgilerinin yanı sıra oyuncu sayısı, bu oyuncuların Portekiz kulüplerine geldiklerindeki transfer maliyetleri, satışlardaki transfer gelirleri ve bu süreçte elde edilen kâr bilgileri yer almaktadır.
Tablo 2 – Belçika’dan Transferlerin Gerçekleştiği Ligler
Bu transferlerin gerçekleştirildiği liglere göre yapılan dağılım, Belçika kulüplerinin oyuncu yetiştirme ve pazarlama stratejilerinin küresel çapta ne derece etkili olduğunu gözler önüne sermektedir.
En yüksek transfer geliri ve kâr, İngiltere Premier League kulüplerine yapılan 15 oyuncu satışından elde edilmiştir. Bu transferlerden Belçika kulüpleri toplam 258,460,000 Euro gelir ve 211,730,000 Euro kâr sağlamıştır. Bu durum, İngiltere’nin transfer piyasasında hem finansal gücünü hem de Belçika ligine olan güvenini yansıtmaktadır. İngiltere’yi, Fransa Ligue 1 (160,650,000 Euro gelir / 108,700,000 Euro kâr) ve İtalya Serie A (136,900,000 Euro gelir / 100,560,000 Euro kâr) takip etmektedir. Her iki lig de Belçika çıkışlı oyuncular için önemli transfer hedefleri olmuş, bu durum söz konusu liglerdeki kulüplerin Belçika altyapısına olan ilgisini teyit etmiştir.
Almanya, hem Bundesliga hem de 2. Bundesliga düzeyinde toplam 10 oyuncu transferi ile yaklaşık 164,550,000 Euro gelir yaratmış ve bu oyunculardan toplam 123,330,000 Euro kâr sağlanmıştır. Özellikle Bundesliga’nın istikrarlı oyuncu gelişimi politikasıyla Belçika pazarını aktif bir şekilde değerlendirdiği görülmektedir. İngiltere Championship kulüplerine yapılan 6 oyuncu satışı da dikkat çekicidir. Her ne kadar bu lig Premier League kadar üst düzey olmasa da, Belçika kulüplerine 43,140,000 Euro kâr getirerek bu seviyedeki pazarda da etkin rol oynadıklarını göstermektedir.
Hollanda Eredivisie, Portekiz Liga NOS (Portugal) ve İspanya LaLiga gibi teknik gelişime önem veren liglerdeki transfer sayıları daha sınırlı olsa da, bu oyunculardan elde edilen kârlar (örneğin Portekiz için 15,000,000 Euro) dikkate değerdir. Bu ülkelerdeki kulüpler, Belçika kulüplerinin oyuncularını yatırım fırsatı olarak değerlendirmektedir. Ayrıca, Suudi Arabistan, ABD MLS, Rusya Premier Ligi, Türkiye Süper Ligi ve Mısır Premier Ligi gibi farklı futbol ekonomilerine sahip liglere de oyuncu satışı gerçekleşmiştir. Bu transferler sayesinde toplamda yaklaşık 69 milyon Euro gelir elde edilmiş, bu da Belçika kulüplerinin sadece Avrupa değil, küresel pazarlarla da etkileşim halinde olduğunu göstermektedir.
Portekiz, Hollanda ve Belçika liglerinin toplamında 2014–2024 yılları arasında transfer olan 183 oyuncuya ilişkin veriler, bu oyuncuların söz konusu liglere transfer oldukları yaş, kulüplerde geçirdikleri sezon sayısı ve oynadıkları karşılaşma sayısı bakımından önemli farklılıklar ortaya koymaktadır. Tablo 3’te verileri yer alan bulgular, her üç ülkenin de genç oyuncu gelişimine yönelik farklı stratejiler benimsediğini göstermektedir.
Portekiz, çalışmaya dâhil edilen 63 oyuncu özelinde, oyuncuları ortalama 20.29 yaşında kadrosuna dâhil etmiştir. Bu değer, Portekiz’i genç oyunculara en erken şans tanıyan ülke konumuna getirmektedir. Portekiz kulüplerinde oyuncular ortalama 2.76 sezon boyunca forma giymiş ve bu süre zarfında 91.84 karşılaşmada görev almıştır. Özellikle Sporting CP (3.65 sezon ve 119 maç) ile FC Porto (2.94 sezon ve 105.63 maç) gibi kulüpler, genç oyunculara gelişim odaklı uzun vadeli bir futbol deneyimi sunmaktadır. Bu veriler, Portekiz kulüplerinin hem sportif sürekliliğe hem de potansiyel oyuncu satış değerini artırmaya yönelik bütüncül bir yaklaşım benimsediğine işaret etmektedir.
Hollanda’da yer alan 44 oyuncuya ilişkin veriler ise bu ülkede oyuncuların kulüplere ortalama 22.70 yaşında katıldığını göstermektedir. Bu yaş ortalaması, Hollanda’yı oyunculara en geç şans tanıyan ülke hâline getirmektedir. Buna rağmen, oyuncular burada ortalama 2.55 sezon kadroda yer almakta ve 96.30 maçla yüksek bir forma giyme oranına ulaşmaktadır. PSV Eindhoven örneğinde olduğu gibi, bazı kulüpler oyunculara yüksek maç yükü vererek (örneğin 146.78 maç), onları üst düzey rekabete hazırlamayı amaçlamaktadır. Bu durum, Hollanda’nın oyuncu gelişiminde özellikle fiziksel ve rekabetçi uyum süreçlerini öncelediğini göstermektedir.
Belçika’da analiz edilen 76 oyuncu ise kadrolara ortalama 21.05 yaşında katılmıştır. Bu bağlamda Belçika, Portekiz ile benzer şekilde genç oyunculara erken entegrasyon imkânı sunmaktadır. Ancak, oyuncular bu kulüplerde ortalama yalnızca 2.24 sezon kalmış ve 84.37 maçta forma giymiştir. Bu değerler, Belçika lig sisteminin genç oyuncular için kısa vadeli bir vitrin işlevi gördüğünü ve kulüplerin daha hızlı oyuncu döngüsü ile transfer gelirine odaklandığını göstermektedir.
Tablo 3 – Üç Ligde Oyuncuların Kadroya Geldikleri Yaş, Sezon Sayısı ve Karşılaşma Sayıları
En son olarak Tablo 4’teki verilere göre, 2014-2024 arasındaki dönemde bu üç ülkedeki kulüpler transferden toplamda 3.397 milyar Euro tutarında kâr elde etmiştir. Oyuncu başına ortalama kâr ise 18.56 milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. Bu durum, oyuncu yetiştirme ve pazarlama süreçlerinin kulüpler için ciddi bir gelir kalemi olduğunu göstermektedir.
En yüksek kârın sağlandığı destinasyon, Premier League olarak öne çıkmaktadır. Bu lige transfer olan 57 oyuncudan toplam 1.452 milyar Euro kâr elde edilmiş ve oyuncu başına ortalama 25.48 milyon Euro gibi oldukça yüksek bir getiri sağlanmıştır. Bu veriler, İngiltere futbolunun ekonomik gücünün ve bu ligde oynama arzusunun, oyuncu değerlerini yukarıya taşıdığını göstermektedir. Aynı zamanda, Portekiz, Hollanda ve Belçika kulüplerinin bu talebi iyi analiz ederek stratejik satışlar gerçekleştirdiği söylenebilir.
Premier League’i, sırasıyla LaLiga (22 oyuncu, ortalama 21.89 milyon Euro), Ligue 1 (24 oyuncu, ortalama 19.54 milyon Euro) ve Serie A (26 oyuncu, ortalama 12.46 milyon Euro) takip etmektedir. Bu liglerdeki oyuncu başına kâr oranları Premier League kadar yüksek olmasa da, bu transferler ilgili liglerin yetenek havuzuna olan güvenini ve rekabetçi fiyatlandırma politikalarını yansıtmaktadır. Bundesliga ise en az kâr sağlayan beş büyük lig olarak dikkat çekmektedir. Bu lige transfer olan 18 oyuncudan toplam 224.77 milyon Euro kâr elde edilmiş ve oyuncu başına düşen ortalama kâr 12.49 milyon Euro ile en düşük seviyede kalmıştır. Bu durum, Bundesliga kulüplerinin daha temkinli transfer politikaları uyguladığını veya transfer bedellerinin görece düşük seyrettiğini gösterebilir.
Tablo 4 – Üç Lig’den Transfer Olarak Giden Oyunculardan Elde Edilen Kârların Bir Özeti
Genel olarak bakıldığında, üç ülkenin oyuncu gelişimi ve pazarlama politikaları açısından farklı roller üstlendiği söylenebilir. Portekiz kulüpleri, erken yaşta kadroya dâhil ettikleri oyunculara daha uzun süreli gelişim ortamı sunarken; Hollanda kulüpleri oyuncuları biraz daha geç yaşta transfer ederek onları yoğun rekabet ortamına hazırlamakta; Belçika kulüpleri ise genç oyunculara daha kısa vadeli fırsatlar sunarak onları Avrupa futbol piyasasına tanıtma görevini üstlenmektedir. Bu farklılıklar, ilgili ülkelerin futbol altyapısı, kulüp organizasyon yapıları ve transfer politikalarıyla doğrudan ilişkilidir ve Avrupa’daki orta ölçekli liglerin oyuncu gelişiminde nasıl stratejik roller üstlendiğine dair anlamlı bir çerçeve sunmaktadır.
Bu veriler, Portekiz, Hollanda ve Belçika kulüplerinin yalnızca oyuncu yetiştirme merkezleri değil, aynı zamanda uluslararası transfer piyasasında stratejik aktörler olarak konumlandığını ortaya koymaktadır. Bu liglerdeki kulüpler, özellikle genç oyunculara yatırım yaparak onları Avrupa’nın en yüksek profilli liglerine pazarlama konusunda önemli bir know-how geliştirmiştir. Oyuncu gelişimiyle transfer kârlılığı arasındaki bu doğrudan ilişki, söz konusu ülkelerdeki kulüplerin ekonomik sürdürülebilirlik modelleri açısından da anlamlı bir zemin oluşturmaktadır.
Kaynaklar: https://www.transfermarkt.com.tr
Not: Futbolekonomi sayfasında yayınlanmıştır.
En Son Yorumlar